شرکت نانوفناوری سراج با توسعه فناوری نانو حباب در کشور، گام مهمی در به‌کارگیری یکی از راهبردی‌ترین فناوری‌های روز جهان برداشته است؛ فناوری‌ای که نقش کلیدی در ارتقای بهره‌وری کشاورزی، شیلات، تصفیه آب و صنایع مختلف ایفا می‌کند. نانوحباب‌ها به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود در افزایش راندمان مصرف منابع، کاهش آلاینده‌ها و بهبود کیفیت تولیدات، به‌عنوان یک فناوری راهبردی در ایران مورد توجه قرار گرفته‌اند و می‌توانند ضمن تقویت امنیت غذایی، به کاهش هزینه‌ها و ارتقای جایگاه کشور در عرصه اقتصاد دانش‌بنیان نیز منجر شوند.
با توجه به رشد روزافزون جمعیت و محدودیت منابع آب شیرین، پرورش آبزیان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین راهکارهای تأمین پروتئین سالم در جهان شناخته می‌شود. در این میان، مدیریت تراکم ماهی در استخرها شاخصی حیاتی برای افزایش بهره‌وری به شمار می‌رود. نگاهی به تجربه کشورهای پیشرفته در این حوزه نشان می‌دهد که فاصله قابل توجهی میان ایران و کشورهای اروپایی وجود دارد؛ به عنوان نمونه، متوسط تراکم پرورش قزل‌آلا در کشورهایی مانند فرانسه و نروژ بین ۵۰ تا ۶۰ کیلوگرم در هر مترمکعب گزارش شده، در حالی که این رقم در ایران به‌طور میانگین کمتر از ۱۰ کیلوگرم بر مترمکعب است.
به نظر می‌رسد عوامل مختلفی از جمله تجمع آمونیوم، نیترات و نیتریت، تغییرات pH و کدورت آب می‌توانند محدودکننده افزایش تراکم باشند، اما مطالعات علمی در سراسر دنیا نشان داده‌اند که اکسیژن محلول مهم‌ترین پارامتر در این معادله است. به بیان دیگر، حتی اگر سایر شاخص‌ها در محدوده استاندارد باشند، بدون تأمین اکسیژن کافی، امکان افزایش تراکم و بهره‌وری اقتصادی وجود نخواهد داشت.
کارشناسان شرکت نانوفناوری سراج معتقداند در چنین شرایطی، فناوری نانو حباب (Nanobubbles) به‌عنوان یک راهکار راهبردی وارد عرصه آبزی‌پروری شده است. نانوحباب‌ها حباب‌هایی با قطر کمتر از ۲۰۰ نانومتر هستند که ویژگی‌های منحصربه‌فردی نسبت به حباب‌های متداول دارند. برخلاف حباب‌های درشت که به‌سرعت به سطح آب صعود و منفجر می‌شوند، نانوحباب‌ها می‌توانند مدت زمان طولانی در آب معلق باقی بمانند و به‌تدریج اکسیژن محلول را افزایش دهند.
دستاوردهای این شرکت نشان می‌دهد استفاده از فناوری نانو حباب نه‌تنها به افزایش چشمگیر اکسیژن محلول منجر می‌شود، بلکه می‌تواند در کاهش بار میکروبی، تجزیه ترکیبات آلی و بهبود شفافیت آب نیز مؤثر باشد. این امر در مزارع پرورش ماهی ایران که اغلب با محدودیت منابع آبی و چالش کیفیت آب مواجه هستند، یک تحول بنیادین محسوب می‌شود.
کاربرد نانوحباب‌ها در مزارع پرورش ماهی کشور می‌تواند دو اثر کلیدی به همراه داشته باشد:
افزایش تراکم پرورش: با بالا رفتن میزان اکسیژن محلول، امکان افزایش تراکم ماهی‌ها بدون کاهش نرخ بقا فراهم می‌شود. این موضوع به‌طور مستقیم به افزایش بهره‌وری و سود اقتصادی مزارع منجر خواهد شد.
تقویت امنیت غذایی: ایران با توجه به رشد مصرف سرانه پروتئین حیوانی و نیاز به منابع غذایی پایدار، به توسعه صنایع شیلات نیاز دارد. نانوحباب‌ها می‌توانند با بهبود شرایط زیستی آبزیان، به تولید بیشتر با منابع کمتر کمک کنند.
علاوه بر این، فناوری نانوحباب‌ها با کاهش میزان مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و بهبود شرایط زیست‌محیطی، به ارتقای کیفیت محصولات نهایی نیز منجر می‌شود؛ موضوعی که برای دسترسی به بازارهای صادراتی اهمیت ویژه دارد.
با وجود چالش‌هایی همچون هزینه اولیه نصب تجهیزات و نیاز به آموزش بهره‌برداران، مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی نانوحباب‌ها آن‌قدر چشمگیر است که بسیاری از کارشناسان آن را یک فناوری راهبردی برای آینده آبزی‌پروری ایران می‌دانند.
به نظر می‌رسد در دهه پیش رو، بهره‌گیری از نانوحباب‌ها نه‌تنها به ارتقای بهره‌وری و سودآوری مزارع کمک خواهد کرد، بلکه نقشی اساسی در تأمین امنیت غذایی کشور، کاهش فشار بر منابع آب و حرکت به‌سوی کشاورزی و شیلات پایدار ایفا خواهد نمود.
